Psychodrama

Ψυχόδραμα

Οι ατομικές συνεδρίες και οι σταθερές ομάδες ψυχοδράματος απευθύνονται  σε όσες/ους/α ενδιαφέρονται να ασχοληθούν συστηματικά με την βαθύτερη κατανόηση του εαυτού τους και του τρόπου που σχετίζονται με τους γύρω τους και τον κόσμο. Το ψυχόδραμα είναι μία προσέγγιση βιωματικής ψυχοθεραπείας η οποία δημιουργήθηκε από τον ψυχίατρο Jacob Levy Moreno. Αξιοποιεί την δραματοποίηση και έχει σαν βασικό μέσο τον αυθορμητισμό μας. Στα πλαίσια της ατομική ή ομαδικής συνεδρίας τα άτομα έχουν την δυνατότητα να ζωντανέψουν το βίωμα τους στη ψυχοδραματική σκηνή και να το εξερευνήσουν με ασφάλεια. Δοκιμάζουν πιθανές λύσεις στα θέματα που τα απασχολούν, βιώνουν κάθαρση και προχωρούν προς μία πιο συνειδητή πορεία στη ζωή τους. Η βασική διαφορά του ψυχοδράματος από άλλες ψυχοθεραπευτικές προσεγγίσεις είναι ότι αξιοποιεί τη τέχνη του θεάτρου για να απελευθερώσει τη  δημιουργικότητα και τον αυθορμητισμό εξερευνώντας την υποκειμενική εμπειρία του ατόμου.

Οι βασικές αρχές του ψυχοδράματος

Το ψυχόδραμα είναι μία βιωματική ψυχοθεραπευτική προσέγγιση στην οποία τα άτομα ενθαρρύνονται να  εμπιστευτούν τον αυθορμητισμό τους και τη σκηνική δράση ως όχημα απελευθέρωσης και αλλαγής.

Στη φιλοσοφία του ψυχοδράματος, δίνεται έμφαση στις σχέσεις του ατόμου και στη θέση που έχει στο κόσμο.  Θεωρεί ότι στον πυρήνα των εσωτερικών συγκρούσεων και της ατομικής παθολογίας βρίσκεται η αλληλεπίδραση του ατόμου με τον εξωτερικό κόσμο. Παράλληλα το ψυχόδραμα αναφέρεται στη διεργασία της αυτο-δημιουργίας, της εξέλιξης, αναγνωρίζοντας την υπόσταση του ανθρώπου ως ένα αριστούργημα και ταυτόχρονα μία δουλειά σε εξέλιξη.

Τα στάδια της ψυχοδραματικής συνεδρίας

Η ψυχοδραματική συνάντηση ξεκινάει με το Ζέσταμα. Κατά τη διάρκεια του ζεστάματος η συντονίστρια, συχνά, χρησιμοποιεί διάφορες ασκήσεις για να διευκολύνει την απελευθέρωση του αυθορμητισμού και της έκφρασης.

Ακολουθεί η Εκδραμάτιση. Η εκδραμάτιση αποτελεί το κύριο μέρος της συνεδρίας. Πρόκειται για την σκηνική εξερεύνηση του θέματος ενός μέλους της ομάδας, το οποίο σε αυτή τη φάση ονομάζεται πρωταγωνιστής/στρια. Η σκηνοθέτιδα-ψυχοθεραπεύτρια βοηθάει τον πρωταγωνιστή να εκδραματίσει σκηνές από τη ζωή του καλώντας τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας να πάρουν ρόλους ως βοηθητικά εγώ ή/και αξιοποιώντας συμβολικά αντικείμενα. Τα μέλη της ψυχοδραματικής ομάδας αναλαμβάνουν να παίξουν διαφορετικούς ρόλους τόσο στην εκδραμάτιση της δικής τους ιστορίας όσο και στις εκδραματίσεις των υπολοίπων μελών της ψυχοθεραπευτικής ομάδας.

Κατά τη διαδικασία εκδραματίζεται μία αλληλουχία σκηνών με σκοπό να ενθαρρύνουν το άτομο, απελευθερωμένο από κοινωνικούς περιορισμούς, να ολοκληρώσει δράσεις οι οποίες στη ζωή του έμειναν ανολοκλήρωτες. Αυτές οι σκηνές μπορεί να αναπαράγουν στιγμές από την συμβατική πραγματικότητα (consensus reality) ή να συμβαίνουν σε μία υπερβατική πραγματικότητα (superplus reality). Έτσι η πρωταγωνίστρια έχει την ευκαιρία να διαπραγματευτεί στο “εδώ και τώρα” τη μνήμη ενός παρελθοντικού γεγονότος, άλυτες υποθέσεις με ανθρώπους όπου δεν μπορεί να συναντήσει στη ζωή της, να προετοιμαστεί για μελλοντικά γεγονότα που ενέχουν ρίσκο, να κάνει πρόβα σε λύσεις πριν τις δοκιμάσει στη ζωή, να ζήσει επανορθωτικές εμπειρίες, να συνδιαλλαγεί με τις αξίες, τις πεποιθήσεις και τα συναισθήματά της.

Η τελική φάση της συνεδρίας είναι το Μοίρασμα. Στην ομαδική ψυχοθεραπεία, είναι η στιγμή όπου η εστίαση φεύγει από την πρωταγωνίστρια και πηγαίνει στα υπόλοιπα μέλη της ομάδας δίνοντάς τους την ευκαιρία να εκφράσουν και να διαπραγματευτούν τα δικά τους θέματα. Το μοίρασμα κατά πολλούς ψυχοδραματιστές, συνδέεται στενά με την ομαδική ανάλυση.

Η ατομική ψυχοθεραπεία, στα πλαίσια του ψυχοδράματος ονομάζεται Μονόδραμα. Το μονόδραμα, αξιοποιεί όλες τις τεχνικές και φάσεις της ψυχοδραματικής διαδικασίας με τη βοήθεια αντικειμένων που αναλαμβάνουν να παίξουν όποιον ρόλο τους αποδωθεί κατά τη διάρκεια της συνεδρίας.

Ιστορική αναδρομή

Το Ψυχόδραμα δημιουργήθηκε από τον ψυχίατρο Jacob Levy Moreno στις αρχές του 20ου αιώνα. Ξεκινώντας από τα πάρκα της Βιένης όπου παρακολουθούσε τα παιδιά να παίζουν πειραματίστηκε με τη δραματική έκφραση και την κοινωνιομετρία ως θεραπευτικά μέσα. Μέσα στο χρόνο, η θεωρία και πρακτική του ψυχοδράματος εξελίχθηκε από τη συνεργάτη και σύντροφό του Zerka Moreno, τους μαθητές του και τους επιγόνους τους σε μία ψυχοθεραπευτική μέθοδο που αξιοποιεί την εκδραμάτιση στα πλαίσια της ομαδικής ψυχοθεραπείας.

 Αρχικά ο Moreno έβλεπε το ψυχόδραμα και την ομαδική ψυχοθεραπεία ως δύο διαφορετικά πράγματα. Το ψυχόδραμα φαίνεται ως διαμεσολαβητής στις σχέσεις που αναπτύσσονται μέσα σε μία κοινότητα ανθρώπων. Αναζητώντας μία θεατρική φόρμα που θα συνέβαλλε στην κοινωνική αλλαγή δημιούργησε τη Ζωντανή Εφημερίδα μέσα από τη οποία έδωσε τη δυνατότητα στους συμμετέχοντες να διεργαστούν συλλογικά πάνω σε ένα επίκαιρο ζήτημα παρεμβαίνοντας στη σκηνική δράση, εκφράζοντας την άποψή τους και καθορίζοντας την έκβαση του “έργου”. Σχεδόν παράλληλα ανέπτυξε την κοινωνιομετρία ως μέσο ομαδικής ψυχοθεραπείας. Την εξέλιξή της κοινωνιομετρίας αποτελούν το κοινωνιόγραμμα και το κοινωνιόδραμα, που αξιοποιούνται ως μέσα κατανόησης, εκπαίδευσης και παρέμβασης σε κοινοτικό/ κοινωνικό επίπεδο. Στην διαμόρφωση του ψυχοδράματος καθοριστικό ρόλο έπαιξε η συνεργάτης και σύντροφος του Moreno, Zerka Moreno η οποία αφιέρωσε τη ζωή της στην καταγραφή, μετάφραση, διάδοση και εξέλιξη του έργου του και η οποία εισήγαγε το ψυχόδραμα σε κλινικά πλαίσια.


Το 1932 η Αμερικάνικη Ψυχιατρική Εταιρεία εισάγει για πρώτη φορά τον όρο ομαδική ψυχοθεραπεία αναφερόμενη στο έργο του Moreno. Σήμερα, πέραν από το παραδοσιακό Μορενικό Ψυχόδραμα έχουν αναπτυχθεί εκλεκτικά μοντέλα στην κλινική πρακτική του ψυχοδράματος τα οποία συνδυάζουν και άλλες, κατά κύριο λόγο ψυχοδυναμικές προσεγγίσεις, όπως είναι το ψυχαναλυτικό και το ανθρωποκεντρικό ψυχόδραμα. Παράλληλα, το ψυχόδραμα ενέπνευσε τη δημιουργία καλλιτεχνικών πρακτικών κοινωνικής παρέμβασης όπως είναι το πολύπλευρο έργο του Augusto Boal  και το θέατρο Playback των Jonathan Fox και Joe Sallas.

Όπως κάθε ενεργή ψυχοθεραπευτική προσέγγιση έτσι και το ψυχόδραμα είναι σε διαρκή εξέλιξη και εμπλουτίζεται από την πρακτική πολλών επαγγελματιών από διαφορετικές θεραπευτικές προσεγγίσεις.


Ψυχοθεραπευτικές ομάδες και ατομικές συνεδρίες

 Στις συγκεκριμένες ομάδες ψυχοδράματος χρησιμοποιούνται συχνά και άλλες μορφες τέχνης όπως η ζωγραφική και η μουσική ως μέρος της διαδικασίας. Επίσης, συχνά αξιοποιείται το θέατρο Playback και η δημιουργική γραφή αναγνωρίζοντας ότι είναι σημαντικό κάθε μέλος να βρει τον δικό του μοναδικό τρόπο έκφρασης. Ακολουθείται μία επιβεβαιωτική προσέγγιση που γιορτάζει την ποικιλομορφία και την προσωπική εμπειρία του κάθε ατόμου. 

Οι ψυχοθεραπευτικές συναντήσεις πραγματοποιούνται δια ζώσης ή διαδικτυακά.
Στη σελίδα  Ομάδες και Εργαστήρια θα δείτε ενδεικτικές συνεργασίες μας.
Εάν ενδιαφέρεστε για ατομική ή ομαδική ψυχοθεραπεία επικοινωνείστε:

Βέρα Λάρδη
Ψυχοθεραπεύτρια Ψυχοδράματος, Εκπαιδεύτρια Ενηλίκων
Ταξαρχών 8, Άλιμος
Tηλ.:  69397657051, 2109819868
Εmail: vlardi.drama@gmail.com